Τα Δύο Πηγάδια είναι μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία (ΑΜΚΕ) που ξεκίνησε το 2018 με στόχο να κάνει πράξη και να πειραματιστεί με ένα βιώσιμο τρόπο ζωής.
Καθώς ο πλανήτης αντιμετωπίζει οικολογική και ενεργειακή κρίση, είναι απαραίτητο να βρούμε οικολογικές εναλλακτικές και να προετοιμαστούμε για τις αλλαγές που έρχονται.
Είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης τροφής, ενέργειας και υλικών και να δημιουργήσουμε έναν χώρο, όπου οι άνθρωποι θα ζουν μαζί με ουσιαστικό τρόπο.
Στα Δύο Πηγάδια ξεκινάμε με την ανοικοδόμηση του εδάφους, το οποίο αποτελεί την βάση των χερσαίων οικοσυστημάτων.
Μια διαφορετική οπτική για το έδαφος
Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι αποσυνδεδεμένος από αυτό που πραγματικά μας δίνει ζωή: το φαγητό.
Ο σύγχρονος τρόπος παραγωγή και κατανάλωσης τροφίμων αποτελεί μια απο τις κύριες αιτίες των περιβαλλοντικών προβλημάτων παγκοσμίως. Ενώ ταυτόχρονα αποτελεί κύρια αιτία πολλών προβλημάτων υγείας που επιβαρύνουν τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Απο τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο γεωργικό μοντέλο με σεβασμό στο περιβάλλον.
Η βιολογική γεωργία μπορεί να αποτελεί ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση αλλά από πολλές απόψεις είναι παρόμοια με τη συμβατική γεωργία και δεν παρέχει δομικές λύσεις. Είναι ένα σύστημα μονοκαλλιέργειας όπου η βιοποικιλότητα είναι χαμηλή.
Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η βιολογική δεν έχει τόσες διαφορές απο την συμβατική γεωργία :
Καθώς στην βιολογική γεωργία το έδαφος υφίσταται μηχανική επεξεργασία, και ορυκτά ή ισχυρά συμπυκνωμένα φυσικά εκχυλισμένα προϊόντα χρησιμοποιούνται ως εισροή για την αντικατάσταση των πιο παραδοσιακών χημικών λιπασμάτων / φυτοφαρμάκων, μυκητοκτόνων, ζιζανιοκτόνων.
Και οι δύο αυτές μέθοδοι, συμβατική και βιολογική, βασίζονται σε τεράστιες εισροές ορυκτών καυσίμων για την επεξεργασία του εδάφους, την παραγωγή και την μεταφορά αυτών των προϊόντων. Καθιστώντας αυτές τις μεθόδους παραγωγής μη βιώσιμες.
Το μηχανικό ανακάτεμα του εδάφους καταστρέφει την δομή και την ζωή στο έδαφος (σκουλήκια, βακτήρια, μανιτάρια…) που είναι απαραίτητα για να την διατήρηση της υγείας και της παραγωγικότητας του εδάφους.
Η γονιμότητα της γεωργικής γης έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία 50 χρόνια, απαιτώντας όλο και περισσότερες εισροές για να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις στην παραγωγή.
Όταν σταματά η μηχανική επεξεργασία του, το έδαφος συμπυκνώνεται σαν πέτρα, είναι κυριολεκτικά νεκρό χώμα. Αν κοιτάξετε το έδαφος στο δάσος ή κάτω από έναν θάμνο σε οποιοδήποτε μέρος που δεν έχει αξιοποιηθεί γεωργικά, το έδαφος θα είναι πλούσιο σε οργανική ύλη, θα έχει δομή, και θα διευκολίνει την συγκράτηση αέρα και νερού. Η υγεία του εδάφους διατηρείται από το ένα σύμπλεγμα σχέσεων μεταξύ τον οργανισμών (π.χ. Γαιοσκώληκες) και μικροοργανισμών (π.χ. Αποικοδομητές) του εδάφους.
Η επαναφορά της ζωής στο έδαφος είναι το κλειδί.
Στα Δύο Πηγάδια εστιάζουμε στην αναγέννηση του υποβαθμισμένου εδάφους. Ξεκινάμε προσθέτοντας οργανική ύλη που χρησιμοποιούμε ως εδαφοκάλυψη για την μείωση της διάβρωσης και την εξάτμησης.
Αυτή η εδαφοκάλυψη προσομοιάζει το έδαφος ενός δάσους, τροφοδοτώντας την ζωή του εδάφους και ρυθμίζοντας την υγρασία. Δεν κατεργαζόμαστε ποτέ το έδαφος. Οι οργανισμοί και μικροοργανισμοί του εδάφους κάνουν τη δουλειά για εμάς.
Χρειάζονται μερικά χρόνια για να αποκατασταθεί το έδαφος, αλλά αυξάνουμε τη γονιμότητα μακροπρόθεσμα και δημιουργούμε ένα πιο ανθεκτικό σύστημα (όχι το αντίθετο όπως στη συμβατική γεωργία).
Τα υγιή εδάφη είναι σφύζουν από βιοποικιλότητα. Και η αυξημένη βιοποικιλότητα είναι ο καλύτερος φίλος του αγρότη καθώς ρυθμίζει την δράση των ασθενειών ή επιβλαβών οργανισμών για την καλλιέργεια. Γενικά ο στόχος μας είναι η προσέλκυση των φυσικών θηρευτών των “εχθρών της καλλιέργειας μας”.
Ένας διαφορετικός τρόπος να δούμε την βιοποικιλότητα
Τα περισσότερα από τα επεκτατικά παράσιτα που η συμβατική γεωργία καταπολεμά με φυτοφάρμακα είναι απλώς η συνέπεια ενός μη ισορροπημένου οικοσυστήματος όπου η μονοκαλλιέργεια οδηγεί στην μείωση της βιοποικιλότητας. Η συμβατική καλλιέργεια βλέπει την βιοποικιλότητα ως ένα πρόβλημα, εμείς πιστεύουμε ότι είναι η λύση.
Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στην πηγή παρέχοντας ένα ισορροπημένο οικοσύστημα όπου η προτεραιότητα δεν είναι το βραχυπρόθεσμο όραμα αλλά η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Πρέπει να επαναφέρουμε και να υποστηρίξουμε τη βιοποικιλότητα. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό καθιερώνοντας μια ποικιλία φυτών και “κατοίκων”. Πολλά φυτά φιλοξενούν έναν συγκεκριμένο τύπο ζωής, όπως η μουριά με το μεταξοσκώληκα. Μια ποικιλία οικοτόπων, λιμνούλες, σωροί βράχων, παλιά κλαδιά…είναι επίσης απαραίτητα. Φροντίζουμε να αφήνουμε απείραχτα ή ακόμα και να δημιουργήσουμε μέρη όπου η άγρια ζωή μπορεί να ευδοκιμήσει. Ακόμη και στον λαχανόκηπό μας μας αρέσει να έχουμε άγριες περιοχές, μικροσκοπικές λίμνες και σωρούς βράχων/ξύλων για να φιλοξενούν τη βιοποικιλότητα και να ρυθμίζουν τα παράσιτα.
Ένα καλό παράδειγμα είναι η μύγα της ελιάς, ο δάκος, το πιο σημαντικό παράσιτο για τις ελιές. Γεννά τα αυγά του στις ελιές και τις βλάπτει. Φυσικά στη μονοκαλλιέργεια ενός ελαιώνα υπάρχουν πολύ λίγοι θηρευτές του ίδιου του δάκου ή των αυγών του. Όμως τα ελαιόδεντρα κοντά σε άγριες περιοχές δεν έχουν προβλήματα. Φαίνεται ήδη ότι αυτό που ήταν πρόβλημα όταν ιδρύσαμε το αγρόκτημα είναι τώρα πλήρως υπό έλεγχο…
Ένας άλλος τρόπος για την αναγέννηση του εδάφους είναι η εκ περιτροπής βόσκηση. Τα ζώα (γαϊδούρια, πρόβατα, κότες…) μετακινούνται σε κινητό σύστημα. Αυτό αντιγράφει τη φύση όπου τα ζώα ζουν σε συμβίωση με τα φυτά.
Η σύγχρονη αναπαραγωγή ζώων είναι πηγή ρύπανσης επειδή η συγκέντρωση τους σε ένα μέρος ανισορροπεί το σύστημα. Από την άλλη πλευρά, η εκ περιτροπής βόσκηση είναι πηγή γονιμότητας. Είναι εκπληκτικό να βλέπεις ότι εκεί που πέρασαν τα ζώα όλα μεγαλώνουν καλύτερα. Τα ζώα έχουν «παράγει» θερμότητα, κρέας, ενέργεια και όμως υπάρχει περισσότερη γονιμότητα μετά το πέρασμα τους. Αυτό σχετίζεται με την ποιοτική εισροή ζωικής κοπριάς που εμπλουτίζει εκ νέου το έδαφος με βακτήρια και άλλα στοιχεία. Υπάρχει σαφώς μια σχέση μεταξύ της μικροχλωρίδας στο πεπτικό σύστημα του ζώου και της μικροχλωρίδας του εδάφους.
Η τροφή είναι ο σύνδεσμος μεταξύ των ζωντανών οργανισμών και του εδάφους.
Ένας διαφορετικός τρόπος για να εξετάσετε το φαγητό
Η επαναφορά της βιοποικιλότητας και της γονιμότητας στο έδαφος εξασφαλίζει ένα πλούσιο και πολύπλοκο υπόστρωμα όπου τα φυτά μπορούν να βρουν αυτό που χρειάζονται για να είναι πιο υγιή και δυνατά.
Όταν τρώμε με τη σειρά μας τα προϊόντα αυτών των φυτών όχι μόνο απολαμβάνουμε τη νόστιμη γεύση αλλά γινόμαστε και πιο υγιείς και δυνατοί παρέχοντας στον οργανισμό μας ποιοτική τροφή.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πώς η βιοποικιλότητα της εντερικής μας χλωρίδας εξασθενεί δραστικά τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτό σχετίζεται με την κακή ποιότητα των τροφίμων μας καθώς και με την κατανάλωση αντιβιοτικών, συντηρητικών ή φυτοφαρμάκων. Αυτή η χαμηλή εντερική χλωρίδα εξηγεί πολλά προβλήματα υγείας αφού το σώμα μας δεν είναι σε θέση να διασπάσει βασικά ζωτικά στοιχεία από τα τρόφιμα.
Σχετίζεται επίσης με την ψυχική μας υγεία αφού δεν υπάρχει υγιές μυαλό χωρίς υγιές σώμα.
Το φαγητό δεν είναι μόνο πηγή καλής υγείας, είναι και αρκετά ευχάριστο!
Κατασκευάσαμε μια εκτεταμένη υπαίθρια κουζίνα αφού σημαντικό μέρος του έργου είναι η επεξεργασία της παραγωγής μας.
Θεωρούμε την παραγωγή τροφίμων και την επεξεργασία τροφίμων ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Η ποικιλομορφία των πολιτισμών που συναντώνται στα Δύο Πηγάδια αντικατοπτρίζεται σε μια ποικιλία συνταγών εμπνευσμένων από τα τοπικά προϊόντα και την ποικιλία της παραγωγής μας.
Ελάτε να ανακαλύψετε το φαγητό εδώ, είναι η παγκόσμια κουζίνα στα καλύτερα του!
Ενθαρρύνουμε επίσης την αναβίωση της παραδοσιακής συντήρησης τροφίμων, όπως η ξήρανση, η κονσερβοποίηση και το “πάστωμα”/αλάτισμα. Παράγουμε μια ποικιλία μεταποιημένων τροφίμων, από την παγκοσμίως διάσημη σπιτική πικάντικη κέτσαπ μας μέχρι μαρμελάδες, αποξηραμένα φρούτα, ρατατούι… Η λίστα είναι μεγάλη και εξελίσσεται με τις εποχές!
Ένας διαφορετικός τρόπος διαχείρισης ενέργειας και πόρων
Κατά την έναρξη του έργου το 2018, είχαμε ως στόχο να κατασκευάσουμε όλες τις εγκαταστάσεις μόνοι μας χρησιμοποιώντας κυρίως επαναχρησιμοποιούμενα (upcycled) υλικά.
Το πρώτο βήμα ήταν η δημιουργία ενός πλήρως εξοπλισμένου εργαστηρίου (διαθέσιμο κτήριο 80τ.μ.), επιτρέποντας την κατασκευή των απαραίτητων υποδομών.
Παρατηρήσαμε ότι το εργαστήριο ενθάρρυνε δημιουργικές προσεγγίσεις και σχεδιαστικές καινοτομίες από εξωτερικούς βοηθούς. Το να μάθουμε πώς να χρησιμοποιούμε εργαλεία, πώς να σχεδιάζουμε και πώς να κατασκευάζουμε με διαθέσιμα υλικά είναι ένα ουσιαστικό μέρος του έργου. Οι άνθρωποι πρέπει να ξέρουμε πώς να χρησιμοποιούμε τα χέρια μας για να επισκευάζουμε και να χτίζουμε πράγματα.
Στο χώρο έχει εγκατασταθεί συστήματα ηλιακής ενέργειας, συλλογής όμβριων υδάτων και βαρύτητας. Οι ίδιες οι εγκαταστάσεις προορίζονται να αποτελέσουν μέρος μιας ανθεκτικής και οικολογικής προσέγγισης.
Για παράδειγμα, ένα φυτώριο που είναι χτισμένο από ανακυκλωμένα παράθυρα συνδυάζεται με ντουζιέρα, καθώς αυτές οι δύο λειτουργίες είναι αμοιβαία επωφελείς (υγρασία, ζεστασιά και έλεγχος του νερού).
Οι ξηρές (κομποστικές) τουαλέτες συμβάλλουν στη λίπανση του εδάφους. Αυτό απέχει πολύ από το να είναι ανέκδοτο. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι “τραβάνε το καζανάκι” με νερό που έχει υποστεί επεξεργασία με χλώριο για να είναι πόσιμο λέει πολλά. Αποσυνδεδεμένοι από τον κύκλο της φύσης μεταμορφώνουμε το λίπασμα σε ρύπανση. Και μετά πρέπει να παράγουμε Ουρία, ένα χημικό λίπασμα που είναι βασικά χημικά ούρα για να ενισχύσουμε τις καλλιέργειές μας. Αγνοούμε τα περιττώματά μας όσο και το φαγητό μας.
Τεχνικές φυσικής δόμησης χρησιμοποιούνται για κατασκευές, όπως ένας ξυλόφουρνος ή το θερμοκήπιο. Το cob (μίγμα άχυρου και αργίλου) είναι από φυσικό υλικό που υπάρχει στο χωράφι μας. Το χρησιμοποιούμε εκτενώς και απολαμβάνουμε να δουλεύουμε ένα μαγικό υλικό που είναι διασκεδαστικό, εύκολο και υγιεινό στην εργασία!
Η οικοδόμηση με cob δημιουργεί υπέροχες στιγμές διασκέδασης, όπου όλοι συμμετέχουν, μεγαλύτεροι και νεότεροι, φέρνοντας τους ανθρώπους κοντά!
Ένα μέρος για να συναντηθούν άνθρωποι με κοινά όνειρα
Το έργο εξελίσσεται σε πιο κοινωνικό επίπεδο με τη συμμετοχή τόσων εθελοντών. Υπάρχουν κατά μέσο όρο 10 άτομα στη φάρμα. Οι άνθρωποι γνωρίζονται και καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον μοιράζοντας τόσα πολλά. Είμαστε ανοιχτόμυαλοι και δεν κάνουμε διακρίσεις. Είναι τόπος ανταλλαγής
Η οργάνωση της ζωής και της συνεργασίας έχει γίνει μια διασκεδαστική και συναρπαστική πρόκληση. Η κοινοτική ζωή περιλαμβάνει ανταλλαγή γνώσεων, πρακτικών και γενικών εμπειριών ζωής. Αυτό το μοίρασμα έχει πλέον κεντρική θέση στο έργο.
Καθώς πρόκειται για ένα πρωτοποριακό έργο, ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι κεντρικός. Το βλέπουμε πάνω απ’ όλα ως μια διαδικασία συνεργατικής μάθησης, ενθαρρύνοντας τον καθένα και την κάθε μια να βρει τη θέση του, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές του. Προσπαθούμε να δώσουμε μεγάλη αυτονομία στους εθελοντές που συμμετέχουν ώστε να συμμετέχουν πλήρως στο έργο και να αναλάβουν την ευθύνη.
Είναι εμπνευστικό να βλέπεις τόσους πολλούς ανθρώπους να ενδιαφέρονται για το έργο. Πολλοί φεύγουν με τη θέληση να ιδρύσουν παρόμοια έργα στο μέλλον.
Οι άνθρωποι έρχονται συχνά με την ανάγκη να βρουν νόημα, έχουν νιώσει μοναξιά και έχουν εξαντληθεί ή απλώς απογοητευτεί από τον τυπικό αστικό τρόπο ζωής και τις σύγχρονες αξίες. Χρειάζονται ένα μέρος για να μοιραστούν, ένα μέρος για δέσιμο, για όνειρα.
Έρχονται εδώ κουρασμένοι και φεύγουν γεμάτοι θετική ενέργεια, ευγνώμονες για την εμπειρία. Αυτή μπορεί να είναι η κύρια λειτουργία ενός τέτοιου έργου, να θεραπεύσει και να δώσει ελπίδα.
Τα Δύο Πηγάδια είναι ένας δημόσιος και ανοιχτός χώρος που ενθαρρύνει τους δεσμούς με την τοπική κοινωνία. Οι ντόπιοι χωρικοί ή οι τουρίστες έρχονται συχνά να επισκεφθούν, να ανακαλύψουν το έργο και να συναντήσουν τους εθελοντές για να μοιραστούν μια πλούσια στιγμή ανταλλαγής.
Στο μέλλον, φανταζόμαστε πολλές δυνατότητες και όνειρα: να ανοίξουμε ακόμη περισσότερο στο κοινό, να προσκαλέσουμε ειδικούς διαφορετικών τομέων για να κάνουν σεμινάρια και εργαστήρια ή ακόμα και να ξαναχτίσουμε ένα παλιό παραδοσιακό ελαιοτριβείο για να το επισκεφτεί ο κόσμος.
Μετά από 5 χρόνια είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς τι έχει συμβεί εδώ. Έχει γίνει ένας τόπος ελπίδας για το μέλλον, όπου οι άνθρωποι εμπνέονται και πιστεύουν σε μια εναλλακτική για το μέλλον.
Στοχεύουμε στην ανοικοδόμηση του εδάφους με οικολογική προσέγγιση αλλά και του ανθρώπινου υποστρώματος, του δεσμού μεταξύ των ανθρώπων. Η βιοποικιλότητα του εδάφους αντικατοπτρίζεται στην ποικιλομορφία και το ανοιχτό μυαλό των ανθρώπων που υποστηρίζουν αυτό το έργο.
Ελάτε να μαζευτούμε, να συνεργαστούμε, να ονειρευτούμε μαζί!
Υποστηρίξτε τα Δύο Πηγάδια και βοηθήστε μας να κάνουμε έναν άλλο κόσμο πραγματικότητα!
